KHÁT KHAO, TÂM HUYẾT, ƯỚC MƠ CỦA CỘNG ĐỒNG NGƯỜI S’TİÊNG
Đội cồng chiêng xã Thanh An, với sự đầu tư tập luyện công phu và tâm huyết, đã lồng ghép hoạt động trình diễn cồng chiêng vào các sự kiện văn hóa và du lịch để quảng bá rộng rãi hơn. Đến nay, đội đã nhận được rất nhiều show diễn trong và ngoài tỉnh. Chị Thị Xinh, thành viên trẻ tuổi của đội cồng chiêng xã Thanh An, người sẵn sàng bỏ tiền thuê người cạo mủ cao su để bản thân có thời gian đi biểu diễn cồng chiêng, tâm sự: “Với lợi ích ‘ba trong một’, vừa được gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa người S’tiêng; được khẳng định niềm tự hào về văn hóa dân tộc mình, vừa được thể hiện bản thân, được chìm đắm, tái hiện lại nền văn hóa của mình và vừa có thu nhập qua những chuyến biểu diễn là mạch nguồn động lực, cảm hứng bất tận của chúng tôi.”
Là một người trẻ và là trưởng ấp Bù Dinh (Thanh An), chị Thị Bé đã cùng với nhiều người già trong làng dành nhiều thời gian học hỏi, tham khảo các bậc cao niên để xây dựng kịch bản và tổ chức tập luyện cho chương trình phục dựng Lễ hội cầu an của người S’tiêng (Bù Đek) tỉnh Bình Phước tại xã Thanh An, diễn ra vào cuối năm 2024. Chị cho biết: “Do đặc thù công việc ban ngày, hầu hết bà con phải ra đồng, làm rẫy, cạo mủ cao su hoặc làm thuê, nên chỉ có thể tập luyện vào buổi tối, có khi kéo dài đến tận 23 giờ. Mặc dù vất vả, nhưng ai cũng tràn đầy nhiệt huyết và hứng khởi, bởi trong lòng họ luôn ấp ủ mong muốn được gìn giữ và tái hiện những nét văn hóa đặc sắc của cha ông.”
NỖ LỰC TỪ CƠ QUAN QUẢN LÝ, CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG
Thời gian qua, Hớn Quản không ngừng nỗ lực gìn giữ, duy trì hiệu quả hoạt động của các đội cồng chiêng, tổ dệt thổ cẩm, câu lạc bộ thanh niên yêu văn hóa, ẩm thực S’tiêng…
Phòng Văn hóa – Thông tin huyện còn phối hợp với Bảo tàng tỉnh và các cơ quan liên quan lập hồ sơ di tích, giúp Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận các di sản văn hóa của người S’tiêng. Cùng với đó, các đoàn nghệ nhân và người thực hành đã được thành lập để tham gia giới thiệu văn hóa tại nhiều sự kiện trong và ngoài tỉnh, nổi bật như biểu diễn tại khu các dân tộc Đồng Mô (Hà Nội) tháng 3/2024, làng Củ Chi (TP.HCM) dịp Tết Nguyên Đán Ất Tỵ 2025, và các huyện, thị trong tỉnh.
Phòng còn tham mưu UBND huyện chỉ đạo Trung tâm Văn hóa – Thể thao huyện tổ chức các lớp tập huấn về cồng chiêng, dệt thổ cẩm và dạy tiếng S’tiêng cho cộng đồng và những người có nhu cầu tìm hiểu.
Nổi bật trong các hoạt động chính là việc phục dựng Lễ hội cầu an của người S’tiêng (Bù Đek) tỉnh Bình Phước tại xã Thanh An. Để có được thành công của chương trình phục dựng, Ban tổ chức đã triển khai nhiều buổi làm việc với chính quyền địa phương và các nghệ nhân để điều tra, khảo sát, nghiên cứu và xây dựng nội dung phục dựng. Chương trình đã huy động sự tham gia của hơn 20 nghệ nhân người S’tiêng.
Chương trình gồm có phần lễ và phần hội. Qua đó, các đại biểu và nhân dân được chứng kiến chủ tế cùng các già làng, người có uy tín, người lớn tuổi thực hiện nghi lễ cầu an. Dâng lễ tạ ơn thần linh phù hộ mưa thuận gió hòa mang đến mùa màng bội thu, nhà nhà ấm no, hạnh phúc. Phần hội với hoạt động văn hóa văn nghệ; chế biến, trình diễn ẩm thực truyền thống; trưng bày vật dụng, đồ vật, trang phục truyền thống của người S’tiêng; các hoạt động thể dục thể thao truyền thống: thi cà kheo, bắn nỏ. Bên cạnh đó, lễ hội còn có hoạt động đốt lửa trại, đánh cồng chiêng.
Ông Nguyễn Viết Đợi, Trưởng phòng Văn hóa – Thông tin huyện Hớn Quản cho biết: “Sau 20 năm, lễ hội Cầu An được phục dựng lại. Thông qua đó, chúng tôi không chỉ mong muốn khơi dậy niềm tự hào dân tộc và ý thức bảo tồn văn hóa trong cộng đồng người S’tiêng mà còn hướng tới việc phát triển văn hóa gắn liền với du lịch cộng đồng, góp phần đưa văn hóa S’tiêng trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của địa phương.”
Với sự phối hợp nhịp nhàng giữa các ngành chức năng, chính quyền địa phương và cộng đồng người S’tiêng, Hớn Quản đã minh chứng cho nỗ lực bảo tồn và phát huy giá trị truyền thống. Qua đó, tạo nền tảng để xây dựng cơ sở khoa học nhằm bảo tồn văn hóa, đồng thời góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội địa phương và phát triển các sản phẩm du lịch đặc trưng.
Để gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa Stiêng hiệu quả, cần thực hiện các giải pháp như: tôn vinh và truyền dạy ngôn ngữ Stiêng cho thế hệ trẻ; phục hồi các lễ hội như lễ hội cầu an, mừng lúa mới; bảo tồn nghề thủ công truyền thống như dệt thổ cẩm, nấu rượu cần, đan gùi... Đồng thời, cần giáo dục cộng đồng về giá trị văn hóa, kết hợp bảo tồn để phát triển du lịch nhằm nâng cao đời sống người dân và khuyến khích giao lưu văn hóa với các dân tộc khác.
ÔNG NGUYỄN VIẾT ĐỢI: TRƯỞNG PHÒNG VĂN HÓA – THÔNG TIN HUYỆN HỚN QUẢN.
|
Các đội nhóm người Stieng Hớn Quản tham gia biểu diễn tại Làng Văn hoá - Du lịch các dân tộc Việt Nam tại Hà Nội từ ngày 08-12/3/2024.
Đội cồng chiêng xã Thanh An biểu diễn tại khu du lịch Thanh Tùng dịp Tết Ất Tỵ 2025.
Đây là kết quả của quá trình tập luyện miệt mài, tâm huyết của người Stieng ở Thanh An.
UBND huyện Hớn Quản
